Do końca 2030 roku w polskiej części Morza Bałtyckiego może zostać wybudowanych 4 GW, a do końca 2035 – 8 GW morskich farm wiatrowych (MFW). Według Fundacji na rzecz Energetyki Zrównoważonej (FNEZ) potencjał MFW w Polsce to nawet 30-36 TWh energii rocznie.

Jak wynika z najnowszych analiz potencjału rynkowego MFW w Polsce, prowadzonych w ramach programu „Energia z Bałtyku dla Polski 2025” przez Fundację na rzecz Energetyki Zrównoważonej (FNEZ), Polska ma szansę zrealizować ambitny plan, jakim jest uzyskanie 8 GW z morskich farm wiatrowych. W połączeniu z równoległym rozwojem energetyki gazowej na poziomie ok 4 GW i budową transgranicznej morskiej sieci przesyłowej o mocy 2-3 GW, energetyka morska może odegrać kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w latach 2025-2035. Rozwój MFW to szansa na dywersyfikację źródeł energii, zwłaszcza w kontekście ubytków mocy węglowych niespełniających standardów BAT oraz możliwość osiągnięcia celów związanych z redukcją emisji CO2 i wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Za rozwojem energetyki morskiej przemawia nie tylko bardzo duża wydajność i stabilność wytwarzania nieemisyjnej energii odnawialnej, ale także stosunkowo niskie koszty operacyjne oraz fakt, że nie niesie ona za sobą istotnych konfliktów środowiskowych oraz społecznych. To obecnie jedna z najszybciej rozwijających się branż w światowej energetyce – tylko do końca roku 2017 zrealizowano inwestycje o mocy 17,6 GW mocy, o wartości ponad 30 mld Euro.  

Jak zauważa Maciej Stryjecki, prezes zarządu Fundacji na rzecz Energetyki Zrównoważonej, energetyka morska to przykład technologii wytwarzania energii zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju w wielu krajach, jednak jeszcze nie w Polsce.

– Aby rozwijać energetykę morską, Polska potrzebuje rozwiązań systemowych i konkretnych deklaracji wsparcia ze strony administracji, które dawałyby stabilną podstawę do decyzji inwestycyjnych. O ile kilka projektów jest sukcesywnie rozwijanych – zostały już podpisane umowy pozwalające na przyłączenie 2,2 GW z morskich wiatraków do 2026 roku, dla trzech projektów przeprowadzono kompleksowe badania środowiskowe, a dwa w 2016 roku uzyskały decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach, to obecnie nic nie wskazuje na to, aby w najbliższym czasie w polskich domach popłynął prąd z Morza Bałtyckiego. Do tej pory nie podjęto bowiem żadnych decyzji inwestycyjnych, a to oznacza, że szansa na budowę pierwszych morskich elektrowni w roku 2020 spadła do zera – mówi Maciej Stryjecki, prezes zarządu Fundacji na rzecz Energetyki Zrównoważonej.

Na zielone światło czekają również polskie firmy, które już od kilku lat odnoszą sukcesy w dostarczaniu na światowe rynki technologii i podzespołów wykorzystywanych w sektorze energetyki morskiej. Krajowi przedsiębiorcy specjalizują się w produkcji fundamentów morskich elektrowni, wież i konstrukcji stalowych, morskich kabli i stacji transformatorowych oraz statków do budowy i serwisu morskich farm. Jak wynika z analiz FNEZ, po roku 2020 energetyka morska może stać się jednym z filarów polskiej gospodarki, który będzie zapewniał nawet w 60-70 proc. krajowego łańcucha dostaw.

Jak podkreśla Stryjecki, aby Polska wykorzystała potencjał energetyczny płynący z Bałtyku i tym samym, mogła konkurować w sektorze MFW z innymi krajami, niezbędne jest jak najszybsze stworzenie warunków, które będą sprzyjały inwestycjom.

– Ambitny cel budowy 8 GW w MFW do roku 2035 jest nadal w naszym zasięgu. Aby go osiągnąć, niezbędne jest jednak pilne wprowadzenie rozwiązań systemowych zapewniających możliwość określenia gwarantowanej wysokości ceny energii pochodzącej z pilotażowych morskich farm wiatrowych, zapewnienie dostępu do sieci nowym projektom oraz wyznaczenie nowych projektów na obszarach przeznaczonych w planie zagospodarowania obszarów morskich pod rozwój energetyki odnawialnej.  Poważnej dyskusji trzeba również poddać temat rozwoju sieci morskiej. Z jednej strony taka sieć może istotnie wpłynąć na bezpieczeństwo polskiego systemu elektroenergetycznego, a z drugiej znacząco obniżyć koszty inwestycyjne MFW. Scenariusz budowy morskiej infrastruktury przesyłowej przez PSE, i stworzenie punktów przyłączenia dla MFW na morzu sprawiłoby, że MFW w Polsce po roku 2027 mogłyby się rozwijać na zasadach czysto rynkowych, bez dodatkowego wsparcia. A w rękach państwa zostałaby sieć, pozwalająca na import energii oraz na zwiększenie możliwości bilansowania i bezpieczeństwa przesyłu w Północnej Polsce.  – dodaje Maciej Stryjecki.

Jak wynika z opracowania przedstawionego przez FNEZ, osiągnięcie celu 8 GW w MFW do 2035 roku, wymaga organizacji już w 2019 r. aukcji określających gwarantowaną wysokość ceny energii w okresie 15-letnim dla projektów posiadających decyzje środowiskowe i umowy przyłączeniowe. W 2020 r. aukcje powinny zostać zorganizowane dla projektów posiadających prawomocne pozwolenia lokalizacyjne i określać warunki przyłączenia do sieci oraz wysokość ceny energii. Z kolei wydzielenie granic nowych projektów, które nie będą objęte prawomocnymi decyzjami lokalizacyjnymi i aukcja na lokalizacje i warunki przyłączenia do sieci dla tych projektów, które zostaną oddane do użytku do roku 2035, powinna zostać zorganizowana w 2021 roku. Projekty startujące w tej aukcji powinny być realizowane bez dodatkowego wsparcia, w postaci gwarantowanej ceny energii.

Program „Energia z Bałtyku dla Polski 2025” będzie sygnowany przez ponad 30 firm i instytucji reprezentujących krajowy przemysł stoczniowy, kablowy, elektryczny, inżynierii i logistyki morskiej, które w ramach Porozumienia Polskiego Przemysłu Energetyki Morskiej podjęły współprace na rzecz wykorzystania krajowego potencjału przemysłu dla rozwoju projektów morskich. Pierwszym etapem programu, zrealizowanym w 2017 roku, była aktualizacja programu rozwoju morskiej energetyki wiatrowej FNEZ z 2013 roku, uwzględniającą postęp technologiczny oraz aktualną sytuację rynkową, szacunki potencjału morskiej energetyki wiatrowej, jej koszty oraz korzyści gospodarcze. Obecnie trwają analizy scenariuszy rozwoju rynku energii, z uwzględnieniem generacji gazowej, wiatrowej na morzu i importu gazu i energii elektrycznej droga morską. Obydwa programy będą poddane konsultacji podczas Bałtyckiego Forum Przemysłu Energetyki Morskiej w Warszawie w dniach 28 luty – 1 marca 2018 roku.